Buz hokeyi, bugün milyonların tutkuyla takip ettiği bir spor dalı olsa da, kökenleri 19. yüzyılın soğuk Kanada kışlarına uzanıyor.
Kayıtlara geçen ilk organize maç, 1865’te Kingston, Ontario’da bir üniversite öğrencisi olan James George Aylwin Robertson tarafından düzenlendi.
Robertson, sadece bu tarihi maçı organize etmekle kalmadı; aynı zamanda buz hokeyinin ilk yazılı kurallarını geliştirerek sporun modern halinin temelini attı. Bu girişim, bir öğrencinin vizyonunun spor tarihini nasıl değiştirebileceğinin çarpıcı bir örneği olarak yankı buluyor.
1865’teki maç, Kingston Limanı’nda donmuş bir buz tabakası üzerinde oynandı. Robertson’ın liderliğinde toplanan oyuncular, o dönemde henüz standardize edilmemiş bir oyun için bir araya geldi.
Takımlar dokuzar kişiden oluşuyordu ve kare şeklinde bir “pak” (puck) kullanılıyordu. Bu ilkel düzenleme, buz hokeyinin kaotik doğasını yansıtsa da, Robertson’ın kuralları, oyuna yapı ve disiplin getirdi.
McGill Üniversitesi’nden spor tarihçisi Prof. Dr. Brian Lewis, “Robertson, buz hokeyini bir sokak oyunundan organize bir spora dönüştüren ilk adımları attı. Onun kuralları, oyunun Kanada’da ve dünyada yayılmasının yolunu açtı” dedi.
Bilimsel araştırmalar, Robertson’ın katkısının önemini doğruladı.
International Journal of Sport History dergisinde yayımlanan bir makale, 1865 maçının, buz hokeyinin resmi kurallarla oynandığı ilk belgelenmiş etkinlik olduğunu ortaya koyuyor.
Araştırmaya göre, Robertson’ın geliştirdiği kurallar, daha sonra McGill Üniversitesi öğrencileri tarafından 1870’lerde rafine edilerek bugünkü haline evrildi.
Oxford Üniversitesi’nden spor sosyoloğu Dr. Heather Reid, “Robertson’ın 1865’teki girişimi, sporun kurumsallaşmasında bir dönüm noktası. O dönemde böyle bir vizyon, hem cesaret hem de yenilikçilik gerektiriyordu” yorumunda bulundu.
Dokuzar kişilik takımlar, pakın kaleye sokulması ve fiziksel temasın oyunun bir parçası olması. Bu kurallar, 1875’te Montreal’deki Victoria Skating Rink’te oynanan ilk kapalı alan maçına da ilham verdi.
Kanada Spor Tarihi Derneği’nden araştırmacı Dr. Andrew Holman, “Robertson, hokeyin sadece bir eğlence değil, bir sistem olarak görülmesini sağladı. Onun mirası, NHL gibi dev organizasyonların temelinde yatıyor” dedi.
Ancak Robertson’ın hikayesi, dönemin kısıtlı kaynakları nedeniyle tam anlamıyla belgelenemedi. Maçın detayları, yerel gazetelerde yer almasa da, sözlü tarih ve sonraki yazışmalar sayesinde günümüze ulaştı.
Toronto Üniversitesi’nden antropolog Prof. Dr. Michael Lambek, “Robertson gibi figürler, spor tarihinin gölgede kalan kahramanlarıdır. Onun çabaları, Kanada’nın buz hokeyiyle özdeşleşmesinde kritik bir rol oynadı” açıklamasını yaptı.
1865’te Kingston’ın buzlu sularında başlayan bu yolculuk, bir üniversite öğrencisinin kararlılığıyla spor dünyasında bir devrimi ateşledi.
Robertson’ın koyduğu kurallar, bugün hokey sahalarında yankılanan her pak vuruşunda ve her gol sevincinde hissediliyor.
Buz hokeyinin doğuşu, onun adıyla yazılmış bir tarih olarak, hem bilimsel hem de kültürel bir miras olarak yaşamaya devam ediyor.
